Yerin Katmanları ve Yerkabuğunun Özellikleri

Merhabalar sevgili arkadaşlar, bu dersimizde Yerin Katmanları, Yerkabuğunun özellikleri, yerin derinlikleri ile ilgili bilgi sahibi olmak için hangi bilgilere sahip olmalıyız, Manto, Çekirdek katmanlarının özellikleri, Sial ve Sima nedir sorusunun yanıtını, kıtaların parçalanma serüvenini inceleyeceğiz.

Yerin Derinlikleri Hakkında Bilgi Sahibi Olmak İçin

Yerin iç yapısı hakkındaki bilgileri ve yer kürenin hareketlerini inceleyen bilim dalları “Jeoloji “ve “Jeofiziktir”. Bu bilimler yerin yapısını öğrenmek için;

• Deprem dalgalarından
• Volkanizma sırasında çıkan malzemelerin incelenmesinden,
• Taşların incelenmesinden,
• Yerkabuğundaki sıcaklık değişimlerinin incelenmesinden,
• Sondaj çalışmalarından yararlanır.

Yerin derinliklerine inildikçe yoğunluk ve sıcaklık artar. Sıcaklık her 33 m’de 1 derece artar.

YERİN KATMANLARI

YER KABUĞU (Litosfer) ve Özellikleri

• Yoğunluğu en az olan katmandır.
• En dış katmandır.
• Manto üzerinde yüzer vaziyettedir.
• Sial ve Sima adında iki katmandan oluşur.
• SİAL (Kıtasal Kabuk): Silisyum – Alüminyum ‘dan oluşur. Kıtalarda kalın, Okyanus tabanında incedir.Okyanus ortalarında yer yer sial katmanı kaybolur.
• SİMA (Okyanusal Kabuk): Silisyum – Magnezyumdan oluşur. Sial’in altında bulunur. Kıtalarda ince, Okyanus tabanlarında kalındır. SİAL’den daha yoğundur.

MANTO ve Özellikleri

• Dünya’nın neredeyse üçte ikisini oluşturan katmandır.
• Daha sıcak olan alt katmana mezosfer denir.
• Mezosferin üst kısmında plastiki yapıda ve yarı akışkan kızgın bir sıvı olan ASTENOSFER (Ateş küre) bulunur.

ÇEKİRDEK ve Özellikleri

• Dünya’nın merkezindedir.
• Nikel ve Demirden oluşur. Bu yüzden Nife (Ağır küre) adını alır.
• Dış çekirdek ve İç çekirdek adı verilen iki bölümden oluşur.
• Dış çekirdek sıvıdır. Sıcaklığı 5000 derece civarındadır.
• İç çekirdek basınçtan dolayı çok yoğun ve katıdır. Sıcaklık 6000 derece civarındadır.

KITALARIN SERÜVENİ

• Alman bilim adamı Alfred Wegener 1915 yılında “Kıtaların Kayma Teorisini “ ortaya koydu.
• Kıtaların kayması teorisine göre günümüzden 250 milyon yıl önce karalar Pangea adı verilen tek bir kıtadan oluşuyordu.
• Bu kıtayı Pantalassa adındaki okyanus çevreliyordu.
• Mesozoik (2.Jeoloijk Zaman) ve Senozoik (3.Jeolojik Zaman) başlarında Pangea parçalanarak bu günkü kıtalar oluşmuş ve günümüzdeki görünümünü almıştır.
• Kıtaların hareket etmesinin nedeni astenosferdeki konveksiyonel akıntılardır.
• KONVEKSİYONEL AKINITI: Mantoda çekirdeğe yakın kısımda ısınan malzemeler hafifler ve yükselmeye başlar, mantonun üst kısmındaki malzemeler ise soğuyarak ağırlaşır ve aşağıya doğru iner sürekli tekrar eden bu harekete KONVEKSİYONEL AKINTI denilir.
• Levhaların hareket etme hızları yılda 1-2 cm kadardır.
• Levha hareketleri sonucunda depremler, Sıradağlar, volkanlar, yeni kıtalar oluşur.

Kıtaların Hareket Ettiğinin Kanıtları Nelerdir ?

• Şimdiki birbirinden ayrılmış durumda olan kıtaların bir yapbozun parçaları gibi birbirleriyle uyum göstermesi.
• Aralarında okyanus olan kıtaların birbirlerine yakın noktalarında benzer bitki ve hayvan fosilleri ile benzer kayaç yapılarının olması.