Rüzgarların Oluşturduğu Yerşekilleri

Sevgili arkadaşlar bu dersimizde Rüzgarların oluşturduğu aşındırma ve biriktirme şekillerini detaylı bir şekilde inceleyeceğiz. Üniversite sınavına giriş sınavlarında ayrıca 10.sınıf coğrafya konuları arasında bulunan rüzgarların oluşturduğu yer şekilleri konusu önemli konulardan biridir.

Rüzgar aşındırma ve biriktirme şekilleri ile ilgili konu anlarım videosunu izleyerek bu konudaki eksikliklerinizi tamamlayabilirsiniz.

Rüzgarların Oluşturduğu yer şekillerine en çok nerelerde rastlanır ?

Kurak ya da yarı kurak bölgelerde genellikle en fazla etkili olan dış kuvvet rüzgarlardır bunun nedeni kurak, yarı kurak ya da karasal iklim bölgelerinde;

• Yağış az
• Bitki örtüsü cılız
• Mekanik (Fiziksel Çözülme Fazla) olur.

Rüzgarlar hem aşındırarak hemde biriktirerek yer şekilleri oluşutururlar.

Rüzgar Aşındırma Şekilleri

Genel olarak baktığımızda rüzgar aşındırma şekillerini aşağıdaki gibi maddelendirebiliriz. Yazının devamında bu rüzgar aşındırma şekillerinin açıklamalarını bulabilirsiniz.

1. Mantarkaya (Şeytan Masası)
2. Tafonni
3. Yardang
4. Hamada
5. Şahit Kaya

Rüzgar Biriktirme Şekilleri

Genel olarak baktığımızda rüzgar biriktirme şekillerini aşağıdaki gibi maddelendirebiliriz. Yazının devamında bu rüzgar biriktirme şekillerinin açıklamalarını bulabilirsiniz.

1. Kumul
2. Barkan
3. Lös

Rüzgar Aşındırma Şekilleri

MANTARKAYA (Şeytan Masası)

Rüzgâr yerden aldığı küçük malzemeleri farklı dirençteki kayaçlara çarparak aşındırır. Kayaların alt tarafları fazla aşınırken üst tarafları az aşınır böylelikle mantar görünümü alarak mantar kaya ismi verilen rüzgâr aşındırma şekillerini oluşturur.

TAFONNİ

Kuş yuvasına benzer küçük oyuklardır. Kayaçların ilk olarak sular tarafından çözülür, sonra bu çözülen yerler rüzgâr tarafından küçük oyuklar şeklinde aşındırılır. Oluşan bu şekillere Tafonni denir. Sorularda KUŞ YUVASI ifadesi ile karşılaştığınızda aklınıza bir rüzgâr aşındırması olan TAFONNİ gelebilir.

YARDANG

Farklı sertlikteki tabakaların bulunduğu alanlarda oluşur. Tortul kayaçların zayıf kısımlarının aşındırılmasıyla rüzgâr yönüne paralel uzanan U profilli oluklardır.

HAMADA

Çöllerdeki aşırı aşındırma sonucunda çöl zeminindeki kayaların ortaya çıkmasıyla oluşur. Kaya Çölü olarak da anılır.

ŞAHİT KAYA

Farklı dirence sahip tortul tabakalardan oluşan kayaçlarda rüzgâr aşındırması da farklı boyutlarda olur. Farklı boyutta aşındırmaya uğrayan bu kayaçlar üst üste binmiş bloklardan oluşan bir görüntü kazanır. Bu yer şekillerine şahit kaya ismi verilir.

Rüzgar Biriktirme Şekilleri

KUMUL

Rüzgarların kum tanelerini biriktirerek oluşturduğu kum tepeleridir

BARKAN

Havadan görünüşü hilale benzeyen kumullardır.

LÖS

Rüzgârın ince malzemeleri taşıyarak biriktirdiği depolardır.