Bu dersimizde yer kürenin derinliklerinde meydana gelen volkanizma tarafından oluşan yer şekilleri olan ; BATOLİT, LAKOLİT, BİSMALİT, DAYK ve SİLL nedir nasıl oluşur konularını inceleyeceğiz.
Magmanın yer kabuğunun altından yüzeye doğru çıkmasına volkanizma, magmanın yer yüzünde ya da yerkabuğunda oluşturduğu şekillere volkanik şekiller denir.
Volkanizma oluştuğu yere göre derinlik volkanizması ya da yüzey volkanizması olarak ikiye ayrılır.
Yerin Derinliklerinde Meydana Gelen Volkanik Şekiller:
- Derinlik volkanizmasında magma yeryüzüne çıkamaz.
- Yer kabuğunun içerisinde tabakalar arasından yer şekilleri oluşturur.
Derinlik volkanizması ile oluşan şekiller;
BATOLİT: Kilometrelerce genişlikteki alanları kaplayan büyük kütlelerdir. Batolit genellikle dağlık kütlelerin merkezi kısımlarında yer alır. Ör; Uludağ
LAKOLİT: Batolitlerden sonra en yaygın şekillerdir. Tortul kayaçlardan meydana gelen tabakalarını kaldırarak ve onlar arasına sokularak meydana getirdikleri oluşumlardır. Batolitlere göre yüzeye daha yakın yerde oluşurlar ayrıca dar bir sapın üzerinde mantara benzeyen bir şekli vardır.
BİSMALİT: Oluşum mekanizmaları bakımından lakolitlere benzeyen kütlelerdir fakat onlardan farklı olarak bismalitin üst kısmı girintili çıkıntılıdır. Bunun sebebi de mağmanın sokulup kubbe şeklinde yükselttiği örtü tabakalarda meydana gelen faylanmalardır.
DAYK: Tortul tabakaları dikine kesen damar şeklindeki oluşumlardır.
SİLL: Tortul tabakaları yatay kesen damar şeklindeki oluşumlardır.
